Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB)bağımsız bir kamu kuruluşu olarak ülkedeki para ve kur politikaları düzenlemelerinden sorumludur. Para basma yetkisi TCMB’dedir. Piyasaya sürülecek parayı merkez bankası sağlar ve sürülen paranın denetimini de kendisini yapar. Kâğıt ve madeni paraların tümünün basım yetkisi merkez bankasındadır. Herkesin merakla beklediği Para Politikası toplantısından sonra, oranların kur üzerinde olumlu etki yaratmaması istenilen sonucu vermedi. Son oranlarla kur fazla bir canlanma gösteremedi. Doların sürekli yükselişi, dünya piyasalarındaki çalkantılı süreç, ülke içinde ekonomik dengesizlik bu sefer okları merkez bankasına çevirtti. Merkez Bankası Hangi Faiz Oranlarını Belirler, bu oranlar ne işe yarar gibi sorular sıklıkla sorulmaya başlandı.
Merkez Bankası Görevleri
Her ülkenin kendi merkez bankası faiz oranlarını değiştirmek ve düzenlemekten sorumludur. Her ülkenin merkez bankasının işleyiş şekli birbirine benzemektedir.
- Güvenli ve sorunsuz olarak ödeme sistemlerin çalışmasını sağlamakla yükümlüdür.
- Altınları ve dövizleri saklar ve yönetir.
- Para basımı, para talebi, likidite sağlanması görevleri arasındadır.
- Döviz kuru rejimini belirler.
- Enflasyonu kontrol altında tutmak için çalışır.
Merkez Bankası Faiz Oranları Nelerdir?
Merkez Bankası Faiz Oranlarını değiştirmekten sorumludur. Bu değişim piyasayı hareketlendirmek için yapılmaktadır. Piyasa yararına yapılan faiz oranı değişimi kararları belirli zamanlarda yapılan toplantılardan sonra açıklanmaktadır. Merkez Bankası Faiz Oranları:
- Politika Faizi
- Gecelik Fonlama faizi
- Ağırlıklı Ortalama Fonlama Faizi
- Reeskont Faizi
- İhracat Reeskont Kredisi Faizi
- Geç Likidite Penceresi Fonlama Faizi
- Faiz Koridoru
POLİTİKA FAİZİ: Bugün ülkemizde en popüler olan faiz oranı politika faizidir. Eylül 2018 itibariyle 625 baz puanlık bir artış göstermiş ve %24’e yükselmiştir. Politika Faizi’nde bankalar fon oluşturmak için haftalık, ellerinde bulunan tahvil ve bonoları teminat olarak vermekte, merkez bankasından para alıp repo yapmaktadırlar. Merkez Bankası bu faiz oranı üzerinden bankaların repo taleplerini karşılamaktadır. Merkez Bankası ise bankaların talep ettiği bu borca karşılık faiz belirlemektedir. İşte bu belirlenen faiz bugün en popüler olan politika faizinin karşılığıdır. Faiz oranları Para Politikası Kurulu toplantılarının ardından açıklanmaktadır. Politika faizi ekonomiyi ve bankaların faiz oranlarını belirlemektedir.
GECELİK FONLAMA FAİZİ: Merkez Bankasının her gece bankalara verdiği borç ve bankalardan aldığı borçlar üzerinden oluşturduğu faiz oranıdır. Borç alma faiz oranı taban, borç verme faiz oranı ise tavan olarak adlandırılmaktadır. Bu fonlama faizinde amaç bankaların açık vermesini engellemektir. Bu fonlama ile merkez bankası piyasada oluşan kısa vadeli faiz oranları ve döviz kurları etkilenebilmektedir. Likidite isteyenler, Merkez Bankasının borç verme faizi ile gecelik olarak borçlanabilirler.
AĞIRLIKLI ORTALAMA FONLAMA FAİZİ: Merkez Bankası piyasanın ihtiyacı olan likidite’nin karşılanması için faiz karşılığı borç vermektedir. Merkez Bankasının borçlanma faizinin ağırlıklı ortalamasına ağırlıklı ortalama fonlama faizi denmektedir.
REESKONT FAİZİ: bir bedel karşılığında el değiştirmiş olan değerlerin (ıskonto) bir bedel karşılığında yeniden el değiştirmesine reeskont denir. Bu faiz türünde tüm şartlar ve kurallar Merkez Bankası tarafından belirlenmektedir. Merkez Bankası tarafından uygulanan faizler Reeskont Faizleridir.
İHRACAT REESKONT KREDİSİ FAİZİ: İhracatçılara uygun olarak belirlenen ve kullandırılan kredilere ihracat reeskont kredisi, İhracat reeskont kredisine uygulanan faize de ihracat reeskont kredisi faizi denmektedir.
GEÇ LİKİDİTE PENCERESİ FONLAMA FAİZİ: Gecelik ve geçici bir uygulama olarak tanımlanan bu fonlama faizi, merkez bankasının gün sonu ödeme sistemlerinde oluşabilecek sorunları engellemek için bankalara verdiği Türk Lirası borçlanma imkânıdır. GLP’nin borç alma faiz oranı %0, borç verme oranı ise %10 olarak belirlenmiştir.
FAİZ KORİDORU: Merkez Bankasının borç alma ve verme faizleri arasındaki alana verilen isim faiz koridorudur. Merkez bankasının etkili bir politikasıdır. Bankaların gecelik ihtiyacı olan likiditeler bu koridor içinde belirlenmektedir.
