Forex Nasıl Çalışıyor? Bir tatil gezisi için para alışverişi yapmanın küçük zahmetine hiç dikkat ettiniz mi? Diyelim ki Malatya’da yaşıyorsunuz ve İngiltere’ye ziyaret etmek istiyorsunuz, TL’yi sterline çevirmeniz gerekecek, değil mi?
Yerel para borsanıza adım atarak ve işleminizi tamamlayarak, dünyanın en büyük finans piyasası olan döviz piyasasının bir parçası oldunuz.
Forex Nedir? Kısaca forex veya FX olarak da adlandırılan döviz piyasası, dünyanın her yerinden para birimlerinin alınıp satıldığı küresel bir pazardır. Uluslar arası Ödemeler Bankası’na göre, forex piyasasının günlük yaklaşık 5 trilyon dolarlık bir cirosu var. Bu 12 sıfırlı bir sayı ve büyüklük olarak diğer tüm finansal piyasaları temsil ediyor.
Forex piyasası, para birimlerinin merkezi bir borsa olmaksızın alıcılar ve satıcılar arasında alınıp satıldığı piyasadır. Bunun yerine, büyük finansal kuruluşlar ve küçük yatırımcılar, arz ve talep dengesini yansıtan cari döviz kuru ile doğrudan birbirleriyle işlem yaparlar.
Forex Nasıl Çalışıyor?
Forex piyasası, para birimleri için dünyanın piyasasıdır. Dünya çapında kullanılan yüzün üzerinde para birimi varken, bunların sadece bir kısmı forex piyasasında en yüksek günlük işlem hacmine sahip ana para birimleridir.
Bu para birimlerinin başında; Türk Lirası, ABD doları, Kanada doları, İngiliz sterlini, euro, İsviçre frangı, Japon yeni, Avustralya doları ve Yeni Zelanda dolarıdır.
Büyük para birimleri oldukça likit olduğundan, genellikle düşük işlem maliyetlerine sahiptirler. İşleme yeni başlayan forex yatırımcılarının popüler tercihidir.
Forex’te işlem gören diğer para birimleri genellikle Rus Rublesi, Brezilya Pezosu veya Meksika Pezosu gibi gelişmekte olan ülkelerden gelir.
Forex Para Birimleri
Her büyük para birimi belirli bir dizi özellik ile birlikte gelir. Başlıca para birimleri hakkında bilmeniz gereken en önemli noktalar şunlardır:
⦁ ABD Doları (USD): Forex piyasasında en çok işlem gören para birimidir. Çoğu emtia ABD doları cinsinden fiyatlandırılmaktadır. ABD doları ayrıca siyasi ve ekonomik çalkantı zamanlarında genellikle güvenli bir liman olarak kullanılmaktadır.
⦁ Kanada doları (CAD): Kanada büyük bir petrol üreticisi ülke olduğundan, Kanada doları genellikle petrol fiyatı ile ilişkilidir.
⦁ İngiliz Sterlini (GBP): Kıta Avrupası ile güçlü bir ekonomik ilişkiye sahip olduğu için İngiltere’nin para birimi Avrupa Birliği’ndeki gelişmelerle ilişkilidir. Sterlin aynı zamanda doğal gazın ve Brent ham petrolünün fiyatıyla da bir şekilde ilişkilidir.
⦁ Euro (EUR): Tek para birimi olarak da adlandırılan Euro Bölgesi’nin ortak para birimidir. Euro genellikle İspanya, İtalya ve Yunanistan gibi güney ülkelerindeki siyasi ve ekonomik gelişmelerden etkilenir.
⦁ İsviçre Frangı (CHF): İsviçre, gelişmiş ekonomisi ve yüksek ticaret fazlası ile dünyanın en güvenli ve en tarafsız ülkelerinden biri olarak kabul edilmektedir.
⦁ Japon Yeni (JPY): Tıpkı İsviçre gibi, Japonya da yüksek ticaret fazlası ile ihracata yönelik güçlü bir ekonomiye sahip. Geleneksel olarak düşük getirili bir para birimidir, ancak küresel risk iştahı bozulduğunda dünyanın her yerinden sermaye akışlarını kendine çeker.
⦁ Avustralya doları (AUD): Avustralya ekonomisi Çin ile bağlantılıdır. Ülkeye demir cevheri ve bakır da dahil olmak üzere çok sayıda doğal kaynak ihraç eder.
⦁ Yeni Zelanda doları (NZD): Yeni Zelanda doları, Yeni Zelanda’nın büyük bir üretici ve ihracatçı olduğu süt ve diğer süt ürünlerinin fiyatıyla bağlantılıdır.
Forex’te Kimler İşlem Yapar?
Birçok piyasa katılımcısı, döviz işlemi yapmakla ilgilenmektedir. Forex Nasıl Çalışıyor? Forex piyasasındaki en büyük oyuncular arasında hükümetler ve merkez bankaları, finansal kurumlar, çok uluslu şirketler ve yatırımcılar bulunur.
Hükümetler veya merkez bankaları: Bunlar, büyüklükleri ve piyasayı etkileme yetenekleri göz önüne alındığında, forex arenasında önemli oyunculardır. Hükümetler genellikle milyarlarca dolar değerindeki diğer para birimleri cinsinden borç senetleri satın alarak onları piyasadaki en büyük yatırımcılardan biri haline getirir.
⦁ Finansal kurumlar: Tıpkı hükümetler ve merkez bankaları gibi finansal kurumlar da forex piyasasının günlük cirosunda önemli bir rol oynamaktadır. Bu kurumlar arasında büyük bankalar, riskten korunma fonları, yatırım fonları, emeklilik fonları ve diğerleri bulunur.
⦁ Çok uluslu şirketler: Dünya çapında işletmeleri olan büyük şirketler, yabancı para birimlerine maruz kalmalarını önlemek için genellikle forex piyasasını kullanır.
⦁ Yatırımcılar: Yatırımcılar forex piyasasında esasen spekülatör olarak hareket eder. Yükselen veya düşen para birimlerinde kar fırsatları ararlar.
Para Birimleri Nasıl Kote Edilir?
Para birimleri tek başına alınıp satılamaz. Bunun yerine, para birimleri her zaman EUR/USD (euro – ABD doları), GBP/USD (İngiliz sterlini – ABD doları) veya CAD/JPY (Kanada doları – Japon yeni) gibi çiftler halinde işlem görür ve kote edilir.
Forex nasıl çalışıyor? Bir forex çiftinde, ilk para birimine temel para birimi; ikinci para birimine karşı para birimi denir. Döviz kuru her zaman karşı para birimi cinsinden ifade edilen temel para biriminin fiyatını gösterir.
Örneğin, EUR/USD şu anda 1.20’de işlem görüyorsa; bu, geçerli döviz kurunda bir euronun 1,20$’a mal olduğu anlamına gelir. Alternatif olarak, bir euronun 1,20 dolar aldığını veya bir euro almak için 1,20 dolar aldığını söyleyebiliriz.
Döviz kurundaki artış, yükselen baz para birimini; düşen karşı para birimini veya her ikisini birden yansıtır. Döviz kurundaki bir düşüş, düşen bir temel para birimini; güçlenen bir karşı para birimini veya her ikisini birden yansıtır.
Forex nasıl çalışıyor? FX çiftleri büyük çiftler, çapraz çiftler ve egzotikler olarak gruplandırılabilir. Başlıca çiftler, çiftin temel para birimi veya karşı para birimi olarak ABD dolarını içerirken; ikinci para biriminin EUR/USD, GBP/USD veya USD/JPY durumunda olduğu gibi başka bir ana para birimi olması gerekir.
Çapraz çiftler, ABD doları dışında iki ana para birimini içerir. Çapraz çiftlere örnekler EUR/CHF, AUD/NZD ve GBP/CHF’dir.
Egzotik çiftler Türk Lirası, Rus rublesi veya Çek kronu gibi az likit para birimleri içerir. Bu para birimleri çoğunlukla ABD doları karşısında işlem görür. Çünkü bu kombinasyon egzotik para birimlerini diğer daha az likit para birimleriyle eşleştirmekten biraz daha yüksek likidite sunar.
Temel Forex Terminolojisinin Açıklanması
⦁ Pip Nedir? Pip, bir döviz kurunun yükselebileceği veya düşebileceği en küçük artıştır. Çoğu çiftte pip, döviz kurunun dördüncü ondalık basamağıdır. Örneğin, GBP/USD çifti 1,3035’ten 1,3042’ye yükselirse, bu 7 piplik bir artışı temsil eder. Daha küçük bir ölçü, bir döviz kurunun beşinci ondalık basamağını temsil eden bir pipettir. On pipet bir pip oluşturur.
⦁ Spread Nedir? Şimdiye kadar bir döviz kurunun, karşı döviz cinsinden ifade edilen temel para biriminin fiyatını temsil ettiğini öğrendiniz. Bununla birlikte, döviz kuru, çifti alıp satmamanıza göre değişir. Alış fiyatı genellikle satış oranının birkaç pip üzerinde verilmektedir. Bu iki oran arasındaki fark komisyoncunuzun karını temsil eder. EUR/USD çiftindeki tipik bir döviz kuru, 1.1250/52 gibi bir değer olabilir; burada 1.1252 alış döviz kuru ve 1.1250 satış döviz kurudur. Bu farka spread denir.
⦁ Marj ve Kaldıraç; Forex piyasası günlük olarak fazla hareket etmez. Normal bir işlem gününde, çoğu çift açılış fiyatından %1’den fazla hareket etmeyecektir. İşte burada kaldıraç devreye giriyor. Kaldıraç, işlem hesabınızdan çok daha büyük bir pozisyon açmanıza ve küçük fiyat hareketlerinden yararlanmanızı sağlar.
⦁ Stop Loss ve Kar Al Emirleri; Önceden belirlenmiş fiyata ulaşıldığında açık pozisyonunuzu otomatik olarak kapatan bekleyen emirlerdir. Stop-loss emri, piyasanın aleyhinize olması durumunda toplam zararınızı sınırlamak için tasarlanmıştır. Kar al emri ise karı kilitlemek için bir pozisyonu kapatır. Stop-loss ve kar al emirleri risk yönetiminde önemli bir role sahiptir ve yaptığınız her işlemde kullanılmalıdır.
⦁ Pozisyon Boyutu; Bir işlemin pozisyon boyutu, işlem yapmak istediğiniz temel para birimi miktarını ifade eder. Forex’te pozisyon boyutları genellikle lotlarla ifade edilmektedir. Burada standart bir lot, 100.000 birim temel para birimine karşılık gelir. Örneğin, 1 lot EUR/USD alım satımı, 100.000 € değerinde USD alım satımına eşittir.
⦁ Destek ve Direnç; Fiyatın geri çekilebileceği yüksek olasılık seviyelerini temsil eden teknik araçlardır. Destek seviyeleri, fiyatın altına girmekte zorlandığı seviyelerdir. Direnç seviyeleri ise fiyatın geçmişte kırılmakta zorlandığı seviyelerde oluşur.
Forex Yatırımcıları Nasıl Para Kazanır?
Hisse senedi yatırımcıları gibi, forex yatırımcıları da para birimlerini daha sonra daha yüksek bir fiyata satmak için daha düşük bir fiyattan satın almayı amaçlar. Bir döviz çifti satın almak; her zaman temel dövizi satın almak ve aynı anda karşı dövizi satmak anlamına gelir.
Örneğin, diyelim ki EUR/USD şu anda 1.1320’de işlem görüyor. Analiziniz paritenin 1.1450’ye kadar yükselebileceğini gösteriyor. Bu durumda, pariteyi 1.1320’den satın alabilmektedir. Bu seviyenin altında bir stop-loss ve 1.1450’de bir kar al ayarlayabilirsiniz. Kâr alma işleminiz tetiklendiğinde, işleminiz otomatik olarak kapatılır ve 130 pip kâr elde edersiniz.
Forex nasıl çalışıyor? Forex piyasası ayrıca bir döviz çiftinin açığa satılmasına da izin verir. Bu durumda piyasada düşen fiyatlardan da kazanç sağlayabilirsiniz. Analiziniz EUR/USD paritesinin 1.1320’den 1.1220’ye düşeceğini gösteriyorsa; mevcut döviz kurunun üzerinde stop-loss ve 1.1320’de kar alarak pariteyi açığa satabilirsiniz. Eğer isabet ettirilirse, kar al emri, işleminizi 100 piplik bir karla kapatacaktır.
Forex Analiz Türleri
Forex nasıl çalışıyor? Yatırımcılar, döviz kurlarının nereye gittiğini tahmin etmek için genellikle iki tür analiz kullanır. Teknik ve temel analiz.
1. Teknik analistler, güvenilir kararları vermek için ihtiyacınız olan tek şeyin fiyat tablosu olduğuna inanırlar. Döviz kurları, gerçek zamanlı olarak temellere uyarlanmaktadır. Ve fiyat tablosu, mevcut tüm verileri indirerek, temel analizleri gereksiz hale getirir.
Kısa vadede önemli piyasa raporlarının yokluğunda, teknik yatırımcılar avantajlı olabilmektedir. Ve karlı işlem kararları verebilmektedir. Popüler teknik araçlar arasında destek ve direnç seviyeleri; grafik kalıpları, kanallar, teknik göstergeler, fiyat hareketi veya şamdan kalıpları bulunmaktadır.
2. Temel analistler alım satım kararlarını temel olarak temel verilere dayandırırlar. Teknik seviyeleri yalnızca uygun giriş ve çıkış noktalarını bulmaları için (stop-loss veya kar al emirleri için) bir taktik araç olarak kullanırlar.
Temel veriler, faiz oranlarındaki eğilimleri, işgücü piyasası istatistiklerini, enflasyon oranlarını, yumuşak piyasa raporlarını (tüketici anketleri gibi), piyasa konumlandırmasını ve risk duyarlılığını içerir.
